Вирус

Вирус. Л Бұлар бактерияларға қарағанда анағұрлым ұсақ, құрылысы қарапайым организмдер. Жай микроскоптармен көруге болмайды.

Оларды 1892 жылы Д. И. Ивановский ашқан болатын (7-су-рет). Ол заоқымдалған темекінің жапырақтарын әбден езіп, әдеттегі бактериялар өтпейтін сүзгіден өткізгенде оның сүзіндімен бірге кететінін байкады. Өсы сүзіндіні сау темекіге жүқтырса, қайтадан ауруға шалдығатыны анықталдь «Бұл организмдерді Д. И. Ивановский латынша вирустар, яғни «у» деп атады/ Қазір бірнеше мық есе ұлғайтып көрсететін микроскоптардың құрастырылуы вирустарды же;те зерттеуге мүмкіндік туғыздыл. Олардың 200-ден астам түрлері анықталды.Сондықтан вирустар микробиологияда жеке класс ретінде қарастырылады, сөйтіп оларды вирусология ғылымы зерттейді
Вирустарда ядро, цитоплазма, клетка қабығы өз ара жекеленбеген Олардың мөлшері 10-нан 350 т(і-ға дейін барады. Мәселен, аусыл вирусының шамасы— 10 т\і, құтыру вирусы — 100—150 т\і, темекі мозаикасы — 15 т\і болады.
Вирустардың негізгі қасиеттері олардың микробтардан да өте ұсақтығы; соның салдарынан бактериялар өтпейтін арнаулы сүзгілерден өтетіндігі; лабораторияда қолдан жасалған қоректік орталарда өсіп дамымайтындығы; тек тірі клеткада ғана тіршілік ететіндігі; түрлі тірі немеое структурасы алдын ала бұзылып, ұнтақталған тканьдерде, тауық жүмыртқасында өніп-өсе алатын қабілеттілігі; кейбір вирустардың кристалл түзетін де қасиеті бар^
к.300 мың есе ұлғайтып көрсететін электрондық микроскоппен қарағанда вирустардың өзіндік ерекшеліктері байқалды} оны полиморфтық қасиет деп атады. Соның нәтижесінде табиғаттағы *шар тәрізді, эллипс пішінді, таяқша немесе жіп тәрізді түрлері анықталдыі
сОлардың химиялық қүрамы РНК-дан (рибонуклеин қышқылы) және ДНК-дан (дезоксирибонуклеин қышқылы) құралған нукле-опротеидтерден түрады.ЧОоныімен қатар клетка құрамына енетін ферменттері бар белокты қабықтар да боладьіЮсы қабық вирус-тардың нуклеин қышқылдарын сыртқы ортаның қолайсыз жағдайларынан сактап тұрады.Ал вирустардың кейбір түрлерінде белок пен нуклеин қышқылдарынан баска түрлі углеводтар, май тектес заттар, рибофлавин (витамин), биотин және жез молекулалары кездеседі. Жалпы вирустар тек тірі клеткада ғана өніп-өсіп, көбейе алады)
Вирустар тіршілік жағдайларына сәйкес езгергіш келеді, Олардың осы қасиетін ескере отырып, қазіргі кезде аса тиімді шипалық қасиеті бар вакциналарды жасайды.
СТөменгі температурада вирустар тіршілігін жоймайды. Ал температура +55—60°-қа кетерілгенде олардың кейбіреулері бір сағаттың ішінде, ал кепшілігі Ң-90о-та қырылып бітеді. Вирустар қүрғатуға да төзімді, олардың тіршілігі жойылмайды. Ультракүлгін сәулелер де бүларға күшті әсер етеді. Көптеген химиялық заттар: этил, метил спирттері, эфир және хлороформ, вирустарды қырып жібереді. Мәселен,’құтырма вирусына формалин, сулема және карбол қыиғқылымен әсер еткенде олар тез өледі. Қазіргі кезде ғылым вирустарды одан әрі зерттеуде.’