Қайыңдар тұқымдасы

Қайыңдар тұқымдасы. Түқымдастьщ қүрамыңда 130 түр бар (6 туыс). Табиғи жағдайда, олар солтүстік еңдіктің, негізінен тропикалық емес облыстарында өседі.

БОР-дың флорасында 64-түрі Қазақстанда 17 түрі кездеседі. Негізгі өмірлік формалары: жапырақтары қысқа қарай түсіп отыратын ағаштар мен бүгалар.
Гүлшоғы — сырға тәрізді тирс, дара жынысты (бір үйлі өсімдік). Гүдцері үсақ, дүрыс және бүрыс гүлдер, көп жағдайда гүлсеріктері болмайды. Жемісі тұқьгмша, қанатша түрінде болады.
Қайың туысы (береза — Вегша). Түрлерінің жалпы саны 60, БОР-дың флорасыңда 40, ал Қазақстаңда 15. Олар климаты салқын, қоңыржай, кейде тіпген ылғалы жеткіліксіз облыстарда кең таралған ағаштар мен бүталар. Гүлдерінің формуласы:
Аталық және аналық гүлдері дихозияда 3-тен орналасып сырға түзеді. Жемісі — қанатша.
Қотыр қайың (береза повыслая, или береза бородавчатая
— В.уеггасоза, 214-сурет) Европа мен Азияның ормаңды зо-насында өседі. Үлпек қайың (береза пушистая — В.риЪезсеш)
— осыған дейінгі түрдің өсетін жерлерінде кеңінен таралған. Тас кайың (береза каменная — В.егтапі) — қиыр шығыста өседі, тоз (пробка) қабатының түсі сары болады. Даур А-аталык және аналык гүлдері бар, гүлшоғырларынан түратын, репродуктивтік өркен; Б-аналык гүлдердің дихазиясы (жабындык жапыракша жағынан және сырғаның өсі жағынан корағандағы көріністері); В-аналык гүлдердің дихазиясының диаграммасы; Г-аталық гүлдердің дихазиясы (жабындык жапыракша жағынан және сырғаның осі жағынан қарагандағы кәріністері); Д-аталық гүлдердің дихазиясының диаграммасы; Е-аталыктары; Ж-жеміс.
қайыңы— Забайкальеде өседі, тоз қабатының түсі қара-қошқыл болып келеді. Орманжаңғақ туысы (лещина — Согуіш). 8 түрі бар; БОР-дың флорасында 7 түрі, ал Қазақстанда 1 түрі өсеі. Қысқа қарай жапырақтары түсіп отыратын ағаштар мен бұталар, бір үйлі, жапырақтары кезектесіп орналасқан, тең бүйірлі болмайды, қосалқы жапырақшалары түсіп отырады.
Аталық гүлі бір гүлден тұратын дихазия түріңце болады, олар ұзын, жұмсақ сырға түзеді. Аналық гүлі екі гүлден тұратын дихазия, ол жапырақтың қолтығында пайда гүлдері бар, гүлшоғырларынан тұратын, репродукіііивтік оркен; Б-аналык гүлдердің дихазиясы; В-аналык гүлдердің бір гүлден тұратын дихазиясы; Д-аталык гүлдің бір гүлден түратын дихазиясының диаграммасы; Е-аталык; Ж-вегетативтік оркен; 3-тостаганша тәрізді косымшасы (плюска) бар жемістер; И-жемісі жаңгак (жалпы корінісі жоне тікесінен жасалган кесіндісі).
болатын бүршіктермен қоршалып тұрады. Гүл асты жапырақшалары бірігіп, жемістің айналасында плюска (тостақша) түзеді. Кәдімгі орманжаңғақ (лещина обыкновенная — С.ауеііапа, 215-сурет) биіктігі 5 м. дейін баратын үлкен бұта, БОР-дың европалық болігінде кең таралған, құнды жаңғақ беретін өсімдік. Ағаш тәрізді орманжаңғақ, немесе , аю жаңғақ (лещина древовидная, или медвежий орех — С.сошпта) — биіктігі 20—25 м. жететін ағаш, өсетін жерлері Алдыңғы Азия, Кавказ; солтүстікке қарай, мысалы Украинада сәндік ағаш ретінде отарғызады.